Skąd się bierze i jakie są objawy lęku separacyjnego u psa

Popularność lęku separacyjnego

Ostatnio pojęcie lęku separacyjnego zyskało dużą popularność, co niestety często wiąże się z nieprawidłowym jego wykorzystaniem. Nie wszystkie problemy psa związane z nieobecnością właściciela można podpiąć pod tę kategorię zaburzenia. Tak naprawdę lęk separacyjny to bardzo wąskie i dokładne określenie, w rzeczywistości występuje rzadziej, niż jest diagnozowany (wskutek pomylenia z innymi zaburzeniami), niemniej jednak pojawia się u psów często i warto wiedzieć, jak go rozpoznać.

Co to jest lęk separacyjny

Lęk separacyjny to zaburzenie, które pojawia się na skutek przeżyć psa. Może wystąpić u zwierząt, które nie mają stałego rytmu dnia lub też nagle zostały pozbawione wyuczonych rytuałów, często zmieniają miejsce pobytu (np. kilkukrotnie były adoptowane i wracały do schroniska, właściciele często się przeprowadzają), ale też na skutek nagłej rozłąki z właścicielem, na przykład pozostawienia w hotelu dla zwierząt na czas wyjazdu. Pojawia się niezależnie od wieku, zarówno u szczeniąt, psów dorosłych i seniorów. Na skutek wcześniejszych doświadczeń, pies żyje w ciągłym strachu przed utratą kontaktu z właścicielem. Oprócz traumatycznych przeżyć, na pojawienie się lęku separacyjnego mają wpływ czynniki takie jak predyspozycje genetyczne, nieprawidłowy proces socjalizacji i zaburzenia relacji opiekun-pies.

Przyczyny lęku separacyjnego

Mówiąc o lęku separacyjnym, warto zwrócić uwagę na fakt, że może się on pojawić nie tylko na skutek negatywnych doświadczeń z przeszłości. Zbyt silna więź z właścicielem, zwłaszcza w okresie szczenięcym, może potęgować problem w przyszłości. Opiekun powinien zadbać o odpowiednie wyważenie relacji człowiek-pies. Stały kontakt ze zwierzęciem, nieustanne przebywanie w tym samym pomieszczeniu, nadmierny kontakt fizyczny (przytulanie, głaskanie, wspólne leżenie na kanapie) mogą prowadzić do wykształcenia osobowości zależnej i wyuczonej bezradności. Mogą także sprawić, że pies stanie się wyjątkowo wrażliwy na nieobecność opiekuna i nawet krótki okres rozłąki doprowadzi do pojawienia się lęku separacyjnego. Aby temu zapobiec, warto uczyć psa spokojnego pozostawania w samotności.

Objawy lęku separacyjnego u psa

Główne objawy lęku separacyjnego to:

• ciągłe pozostawanie przy opiekunie,

• podążanie za opiekunem, gdy ten porusza się po domu,

• potrzeba stałego kontaktu fizycznego (np. wymuszanie głaskania),

• objawy lęku już w momencie, gdy właściciel szykuje się do wyjścia,

• wokalizacja i zachowania niszczycielskie pod nieobecność właściciela,

• załatwianie się w domu,

• samookaleczanie.

Niektóre psy wykazują zachowania agresywne w stosunku do właściciela, który próbuje wyjść z domu, a nawet gdy ten opuszcza pomieszczenie, w którym znajdują się razem. Nie zawsze wszystkie objawy będą występowały jednocześnie, w dużej mierze zależy to także od osobowości psa.

Zapobieganie i leczenie

Leczenie może być trudne i długotrwałe. Zdecydowanie lepiej jest, jak w każdym przypadku, przeciwdziałać wystąpieniu zaburzenia, niż zmagać się z jego konsekwencjami.

W zapobieganiu ważne są elementy takie jak:

• prawidłowa relacja opiekun-pies (równowaga między czasem spędzanym wspólnie i oddzielnie),

• wprowadzenie stałego rytmu dnia (chodzi tu o kolejność zdarzeń, np. pobudka- spacer- śniadanie- wyjście właściciela z domu- powrót- spacer itd.)

• nauka spokojnego pozostawania w domu.

Terapia w przypadku wystąpienia lęku separacyjnego

Terapia opiera się głównie na zapewnieniu psu tego, czego brak spowodował wykształcenie lęku. W leczeniu bardzo ważne jest wypracowanie rytuałów. Należy także zadbać o prawidłową relację właściciela z psem. Składa się na nią między innymi zaprzestanie wymierzania kar, zarówno cielesnych jak i słownych, ale także wzmacnianie więzi poprzez wspólny trening i zabawę, pochwały za pożądane zachowania i naukę niezależności. Ta ostatnia polega na ćwiczeniu komendy „na miejsce”, pokazaniu psu, że można odpoczywać pod nieobecność właściciela. Początkowo należy wychodzić na bardzo krótki czas. Warto także odwrażliwić psa na każdy etap wychodzenia z domu po kolei. Jeśli pupil reaguje nerwowo już w momencie, kiedy podnosisz się z kanapy, powtarzaj tę czynność kilkanaście razy w ciągu dnia (tzn. wstań i po chwili usiądź, nie reagując na zachowanie psa). Kiedy już nie będzie to wywoływało stresu, przejdź do kolejnej czynności, czyli np. przejdź kilka kroków w stronę drzwi, po czym zawróć i usiądź. Kolejno przepracuj wszystkie etapy wyjścia (wstawanie, wychodzenie, zakładanie butów, kurtki, podnoszenie kluczy, dotykanie klamki itd.). Na każdy poświęć tyle czasu, ile potrzeba psu, by przestał odczuwać stres. Pomocne może się okazać także wprowadzenie klatki kennelowej.

Lęk separacyjny jest złożonym zaburzeniem, którego pokonanie wymaga dużej cierpliwości i determinacji. Problem pojawia się już na etapie postawienia diagnozy, ponieważ osoba bez potrzebnej wiedzy i doświadczenia bardzo łatwo może pomylić go z innym zaburzeniem i nieodpowiednio prowadzić terapię. Dlatego zawsze warto skonsultować się z behawiorystą specjalizującym się w pracy z psami. Pomoże on ustalić przyczynę pojawienia się lęku, odpowiednio rozplanuje kolejne kroki terapii oraz pomoże w ich realizowaniu. Będzie także w stanie ocenić, czy warto wspomóc terapię lekami lub feromonami. Wskazówki zawarte w tym artykule są ogólnymi wytycznymi, które mogą nie przynosić pożądanych rezultatów, jeśli u psa występują bardziej złożone problemy. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, zawsze staraj się korzystać z pomocy specjalisty. Będzie on nieocenioną pomocą nie tylko przy dobraniu odpowiedniej terapii, ale także podczas wprowadzania jej w życie.